Dr Bjornsson, you wanna catch this baby?

Almennt held ég að margar hliðar á amerískri læknisfræði standi þeirri íslensku framar.  Þekkingarstig læknanna stendur líklega flestum löndum framar og læknanemarnir hér eru amk talsvert betur lesin en meðalneminn er heima á Fróni.  Þegar kemur að þjónustu við fæðandi konur finnst mér þó að mörgu leyti eins og ég hafi farið áratugi aftur í tímann við að koma hingað út.

Fyrir þá sem ekki þekkja, þá byggir fæðingarþjónusta heima á Íslandi á þeirri hugsun að fæðing sé eðlilegt ferli sem getur fylgt áhætta.  Eðlilegt þykir að konur fæði börn sín með aðstoð og undir vökulu auga ljósmóður, en ef vandamál koma upp eru læknar og fullmönnuð skurðstofa tiltæk baksviðs.  Hér í Ameríku virðist hugsunin vera önnur. 

Hér er það ekki konan sem fæðir barn, samkvæmt orðanotkuninni er það læknirinn sem fer inn þegar konan er búin með útvíkkunina og "delivers the baby". 

Í raun er hér um að ræða e.k. skurðaðgerð en ekki náttúrulega fæðingu.  Til samræmis við það er konan höfð fastandi, fær ekkert að drekka við áreynslu útvíkkunarinnar en bara vökva í æð.  Hún á að liggja á bakinu og þegar kemur að kollhríðinni stormar hópur fólks inn á fæðingarstofuna, allt er dúkað með sterílum lökum og fótleggjum er haldið upp.  Hin "rétta" aðferð læknanna hér er síðan að toga kröftulega í skaparbarmana til þess að búa til pláss fyrir barnið, jafn vel þrýsta síðan á endaþarminn til að ýta barninu út, nokkuð sem almennt er ekki gert á Íslandi.

Á meðan á þessu stendur keppast venjulega allir við að góla á konuna að rembast; læknirinn, hjúkkan, eiginmaðurinn, mamman og jafnvel tengdamamman sem etv er einnig á staðnum.  Eitt skipti sá ég síðan 6-8 manns streyma strax inn á fæðingarstofuna til að skoða nýfætt barnið, áður en fylgjan hafði fæðst eða búið var að þrífa upp blóðið.  Það mun víst vera undantekning en gerist sannarlega.  Konugreyinu virtist ekki skemmt.

Vissulega var mín upplifun aðeins lituð af því að vera að vinna á deild sem er sérhæfð til að fást við áhættumeðgöngur, fyrirburafæðingar, fæðingargalla og sjúkdóma móðurinnar.  Því fylgir að inngripin verða óhjákvæmilega meiri, enda er tíðni keisaraskurða tæplega 50% allra fæðinga.

Lífsreynd ljósmóðir lýsti því eitt sinn fyrir mér að til þess að kona geti komið barni í þennan heim þurfi hún að vera í álíka góðum tengslum við sinn eigin líkama og til þess að geta fengið kynferðislega fullnægingu.  Í sviðsljósi með fjölda áhorfenda er ólíklegt að slíkt gangi vel, en hér vestanhafs er það læknirinn sem er að störfum við að "deliver the baby" þannig að líðan konunnar er ekki efst á forgangslistanum.  Hér eru ekki einu sinni ljósmæður á fæðingarganginum, einungis hjúkrunarfræðingar, en allri þjónustunni stýrt af læknunum og þegar allt kemur til alls hafa þeir mesta þjálfun og áhuga á skurðaðgerðum og tæknilegri hlið fæðinganna, ekki að sitja yfir konu í eðlilegri fæðingu.

Í sérnámi mínu hér vestanhafs er ætlast til þess að ég taki á móti ákveðnum fjölda barna og það vantaði ekki áhersluna á að ná því markmiði kennslusjúkrahúsinu.  Ekkert var samt verið að hafa fyrir því að spyrja konurnar hvað þær vildu.  Á okkar ágæta Landspítala er þessu sem betur fer talsvert betur farið.  Þar er sinnt kennslu læknanema, ljósmæðranema og deildarlækna í fæðingarhjálp en tekið er tillit til þess að konan er í aðalhutverki; ekki of margir í stofunni, ef hægt er farið inn og kynnt sig snemma í ferlinu ef til stendur að vera viðstaddur fæðinguna o.fl.  Hér er bara gólað eftir ganginum "Hey, Dr Bjornsson, you wanna catch this baby?"  Þegar krakkinn er svo kominn út er ég spurður hvort mér sé ekki sama hvort læknaneminn "delivers the placenta".  Konan liggur bara þarna og er ekkert spurð.  Að sjálfsögðu er barnið síðan alltaf tekið beint í og sett í hendur barnalækna, aldrei beint til móður sinnar jafnvel þó krakkinn orgi og sprikli af öllu afli.

Tæknilega held ég að kvennadeild Landspítala veiti mjög vandaða læknisþjónustu, en eftir að hafa kynnst mannlegu hlið þjónustunnar hér á stóru kennslusjúkrahúsi finnst mér Landspítali geta verið sérstaklega stoltur af þeirri vönduðu þjónustu ljósmæðra sem veitt er við konur í fæðingu á Íslandi.  Að því leyti sýnist mér Ameríka vera vanþróað ríki miðað við Ísland.

Húrra fyrir íslenskum ljósmæðrum.