Atferlishagfræði

Það hefur verið ánægjulegt að fylgjast með áhugaverðri umræðu undanfarið um nýjar áherslur hagfræðinga.  Sú annars ágæta stétt sem hingað til hefur verið allt of upptekin af fjárhagnum er loksins farin að skoða fjárhaginn meira í samhengi við sálfræðina og hegðun fólks. 

Af þessu hefur komið upp tískuorðið behavioral economics, sem þýða mætti sem atferlishagfræði, og mikið er fjallað um, sjá t.d. hér.  Spútnikinn Obama virðist hafa kynnt sér þessi mál vel og tekið upp á stefnuskrá sína.  Nú þegar flest virðist benda til þess að Obama verði næsti forseti BNA lofar það góðu að hann virðist vera að draga saman hirð í kringum sig af alvöru hugsuðum, nokkuð sem ekki hefur farið mikið fyrir hjá núverandi forsetabjánanum. 

Dæmi um rannsóknarefni sem atferlishagfræðingar hafa valið sér er t.d. tilraun þar sem foreldrar voru látnir greiða sekt ef þeir komu of seint að sækja börn sín á leikskólann.  Hefðbundinn skilningur á hagfræðilögmálum hefði spáð fyrir um að þetta myndi leiða til þess að foreldrarnir kæmu frekar á réttum tíma, en raunveruleikinn er að hið öfuga gerist.  Í ljós kemur, að aðal hvati þess að foreldrar sækja almennt börnin á réttum tíma, er að þeir vilja ekki skapa sér óvild leikskólans.  Ef þeir hins vegar greiða sekt telja þeir einhvern vegin að þeir hafi borgað fyrir að koma of seint og leyfa sér það því frekar, sem var alls ekki það sem viðkomandi leikskóli hafði ætlast til þegar sektirnar voru ákveðnar.

Það athyglisverðasta við þessa tilraun er að þegar síðan hætt var að sekta foreldra fyrir að koma of seint héldu þeir áfram að koma of seint.  Þeir virtust nú vera búnir að venja sig á þennan ósið gagnvart starfsfólkinu á leikskólanum og héldu því áfram.   Því virðist sem að markaðsvæðing geti haft varanleg óheppileg áhrif á hegðun hópa.